روش های مدیریت سرور لینوکس به صورت دستی
در این بخش قصد دارم شما را از ابتدا تا انتها با مبحث مدیریت سرور لینوکس آشنا کنم. در اول راه هم باید بدانید که مدیریت سرور لینوکس را به چند طریق می‌توان انجام داد. دسته بندی که من برای مدیریت سرور لینوکس انجام می‌دهم، به این صورت است که به طور کلی به دو روش می‌توان این کار را انجام داد:
- مدیریت سرور لینوکس به صورت دستی
- مدیریت سرور لینوکس با استفاده از پنل مدیریتی و نرم افزار
البته شاید روش‌های دیگری هم برای مدیریت سرور لینوکس وجود داشته باشد. به هر حال با این نوع دسته بندیِ کلی، بهتر می‌توان به سراغ آموزش مدیریت سرور لینوکس رفت.
مدیریت سرور لینوکس به صورت دستی
منظور از مدیریت سرور لینوکس به صورت دستی این است که شما هیچ پنلی روی سرور خود نصب نکنید و تک تک برنامه‌ها را خودتان به صورت دستی نصب کنید و آنها را پیکربندی کنید. از آنجایی که لینوکس نصب شده روی سرور معمولاً فقط دارای خط فرمان است، در این گونه مدیریت سرور شما باید فایل‌های پیکربندی را دستکاری کنید و تنظیمات آن را انجام دهید. هر برنامه‌ای که نصب می‌کنید برای خود فایل یا فایل‌های پیکربندی دارد که با تغییر مقادیر موجود درون آن می‌توان رفتار آن برنامه را تغییر داد. مثلاً وب سرور آپاچی دارای یک پروندۀ پیکربندی با نام httpd.conf است که همه آن را می‌شناسند.
در این نوع روش مدیریت سرور، شما هیچ هزینه‌ای را برای خرید پنل مدیریت سرور پرداخت نمی‌کنید. اما در عوض امکان بخش‌بندی سرور برای ارائه و فروش فضای میزبانی را ندارید. این روش بیشتر به درد افرادی می‌خورد که می‌خواهند سایت‌های شخصی خود را روی سرور اجرا کنند و قصد فروش فضای میزبانی یا از این قبیل خدمات ندارند.
در این روش مدیریت سرور، خط فرمان حرف اول را می‌زند. پس باید حتماً حداقل با مقدمات کار با خط فرمان لینوکس آشنا باشید. البته اگر این طور نیست، مقالات ما را که مطالعه کنید، کم کم آشنا خواهید شد. افرادی که با خط فرمان و پیکربندی بسته‌های نرم افزاری به صورت دستی آشنا هستند، این روش برای‌شان ساده‌تر است و کنترل بیشتری روی سرور دارند.
در روش مدیریت سرور به صورت دستی، اختیارات بیشتری دست شماست. شما کنترل تمامی قسمت‌های سرور را در دست دارید و این موضوع از این نظر که در صورت عدم آگاهی باعث آسیب رساندن به سرور می‌شود، می‌تواند خطرناک باشد. اما با افزایش اطلاعات خواهید دید که این خطر کم کم رفع خواهد شد.
حتی اگر قصد نصب یک پنل مدیریتی روی سرور خود را دارید، به شما پیشنهاد می‌کنم، اول طریقۀ کار کردن با سرور لینوکس بدون هیچ گونه پنل را بیاموزید. این کار به شما در حل مشکلات آتی بسیار کمک می‌کند. با حل هر مشکل، کلی اطلاعات به دست می‌آورید که قادرید از آن اطلاعات برای بهینه کردن سرور خود و دیگران استفاده نمایید.
مدیریت سرور لینوکس با پنل یا نرم افزار مدیریت سرور
اما روش دیگر برای مدیریت سرور، استفاده از پنل های مدیریتی سرور یا نرم افزارهای خاص این منظور است. نرم افزارهای مثل Cpanel و یا DirectAdmin از این دست برنامه‌ها هستند که روی سرور شما نصب می‌شوند و امکان کنترل تمامی قسمت‌های سرور را به صورت گرافیکی به وسیلۀ مرورگر به شما می‌دهند. یعنی شما به اینترنت متصل شده، مرورگر خود را اجرا می‌کنید و نشانی سرور خود را به همراه درگاه مربوطه وارد می‌کنید. نام کاربری و رمز عبور را می‌زنید و وارد پنل مدیریتی خواهید شد.
این گونه پنل‌ها دارای سطوح مختلف دسترسی هستند. مثلاً فرض می‌کنیم شما به عنوان مدیر کل سرور، می‌توانید حساب‌های Reseller یا خرده فروشی ایجاد کنید تا این خرده فروشان بتوانند حساب‌هایی برای کاربران نهایی ایجاد کنند. البته خود شما هم می‌توانید برای مشتری نهایی خود حساب کاربری ایجاد کنید و این حساب‌ها را به فروش برساند. هر پنل از این نظر دارای مشخصاتی است که در مقالات دیگر سایت با این مشخصات بیشتر آشنا خواهید شد.
همانطور که تا الان فهمیدید، این گونه پنل‌ها نصب می‌شوند تا من و شما بتوانیم حساب کاربری با میزان منابع تخصیص داده شدۀ معین بفروشیم. پس علاوه بر اینکه قادریم سایت‌های خود را با استفاده از این گونه پنل‌ها مدیریت کنیم، می‌توانیم فضا و دیگر منابع سرور را تقسیم کرده و آنها را بفروشیم. از این پنل‌ها معمولاً شرکت‌های میزبانی وب یا هاستیگ (Hosting) استفاده می‌کنند.
این پنل‌ها به دو دستۀ رایگان و پولی تقسیم می‌شوند. پنل‌های رایگان دارای امکانات کمتری هستند. اما پنل‌های پولی راه حل کاملی برای فروش خدمات میزبانی وب در خود دارند. همچنین به دلیل اینکه برای خرید آنها پولی پرداخت می‌شوند، معمولاً دارای پشتیبانی خوبی هستند. از نظر کاربردپذیری و همچنین پایداری هم به مراتب بهتر هستند.
برای استفاده از پنل‌های مدیریت سرورِ پولی، شما باید هزینۀ لایسنس (License) یا جواز استفاده از آن را پرداخت نمایید. در غیر این صورت امکان استفاده از این پنل‌ها را ندارید. مگر اینکه از نسخۀ قفل شکستۀ آن استفاده کنید که این مورد به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود؛ هم از نظر امنیتی و هم از منظر امکانات و پشتیانی که ارائه می‌شود. از آنجایی که توسعه دهنده و تولید کنندۀ این گونه نرم افزارها در خارج از کشور قرار دارند، شما باید خرید خود را به ارز بین المللی انجام دهید. البته شرکت‌های ایرانی هم هستند که از شما ارز ایران را دریافت می‌کنند.
جمع بندی
اما همانطور که گفتم، اگر قصد شما برپاسازی سایت‌های شخصی روی سرور است، شاید نیازی به خرید جواز پنل‌های مدیریت سرور نداشته باشید و حتی با نصب یک پنل رایگان کارتان راه بیافتد. یا حتی به صورت دستی بدون هیچ گونه پنلی اقدام به پیکربندی و مدیریت سرور کنید. البته این روش در بلند مدت باعث کاهش سرعت کار شما خواهد شد. پس پیشنهاد می‌شود که یک پنل رایگان روی سرور خود نصب کنید. در آموزش‌های آتی راجع به این موضوع هم بیشتر خواهم گفت.
اما نصب یک پنل پولی هم از دیگر گزینه‌ها برای مدیریت سرور است. زمانی که شما پنلی را نصب می‌کنید، پیکربندی‌های اولیه روی سرور شما به صورت خودکار انجام می‌شوند و پس از آن شما قادر به تنظیم کردن بیشتر گزینه‌های بسته‌های نرم افزاری سرور خود هستید. البته این را باید بدانید که هر پنل دارای خصوصیاتی است که یکی از این خصوصیات سیستم عاملی است که از آن پشتیبانی می‌کند. از آنجایی که بحث ما در این قسمت فقط سرور لینوکس است، طبیعتاً سرور شما باید دارای یک توزیع از توزیع‌های لینوکس را داشته باشد. ولی باز هم پنل‌ها به توزیع‌های خاص خود نیاز دارند.